„Maria Zofia Hiszpańska-Neumann więźniarka KL Ravensbrück: nowe nabytki”
Szanowni Państwo,
serdecznie zapraszamy na otwarcie wystawy „Maria Zofia Hiszpańska-Neumann więźniarka KL Ravensbrück: nowe nabytki” 18 kwietnia 2019 r. o godz. 13.00 w Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”.
Wydarzenie odbędzie się w 75. rocznicę rozstrzelania czternastu Polek w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Ravensbrück; kwiecień jest miesiącem pamięci o ofiarach niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Ravensbrück. Na wystawie prezentujemy najnowsze nabytki Muzeum – dokumenty Marii Zofii Hiszpańskiej-Neumann z czasu pobytu w obozie, w tym listy obozowe, grypsy, rękopis wiersza, wspomnienia i miniaturki zwane sabotażykami, wykonane przez artystkę w KL Ravensbrück. Muzealia zostały przekazane w
darze przez syna artystki Michała Neumanna. Uzupełnieniem wystawy są fotografie Drogi Krzyżowej znajdującej się w kaplicy w konwikcie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego autorstwa Marii Zofii Hiszpańskiej-Neumann.
Maria Zofia Hiszpańska-Neumann
Urodzona 28 października 1917 roku w Warszawie w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Już w gimnazjum dostrzeżono jej talent plastyczny, swoje prace podpisywała rysunkiem myszki. Po zdaniu matury w 1939 roku zapisała się na Akademię Sztuk Pięknych.
W bombardowaniu Warszawy w 1939 roku zginął ojciec Marii. Jeden z jej braci trafił do niemieckiej niewoli, drugi zdołał się przedostać do Wielkiej Brytanii.
Maria Zofia rozpoczęła działalność w ruchu oporu i została członkiem Związku Walki Zbrojnej. 19 czerwca 1941 roku została aresztowana przez Gestapo, znaleziono przy niej egzemplarz podziemnej gazety. Przewieziono ją do więzienia w Radomiu, a następnie do Pińczowa, gdzie była brutalnie przesłuchiwana. Została skazana na karę śmierci. W kwietniu 1942 roku przewieziono ją do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, gdzie otrzymała numer 10219.
W KL Ravensbrück Maria Hiszpańska zaangażowała się w tajne nauczanie, a także dokumentowała rzeczywistość obozową w rysunkach. Okrucieństwo obozowe nie pozostało bez wpływu na artystkę. Jej rysunki przedstawiały przemoc, lęk, ból, głód czy poniżenie. Niektóre z nich dostały się w ręce strażniczek, które je zniszczyły, a Maria za karę została dotkliwie pobita.
Po opuszczeniu obozu w 1945 roku jedynym sposobem, aby uwolnić się od tragicznych wspomnień, było nadal dla Marii rysowanie scen z życia obozowego.
Po powrocie do rodzinnej Warszawy poznała Janusza Neumanna i w 1948 roku została jego żoną. Artystka rozpoczęła współpracę z wydawnictwami jako ilustratorka książek. Kiedy była już uznaną autorką, podróżowała po świecie, a jej dzieła prezentowano w wielu krajach. Część z nich znajduje się w kolekcjach Muzeum Niepodległości w Warszawie, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Otrzymała wiele nagród.
Od 1965 roku artystka skupiła się przede wszystkim na sztuce sakralnej.
Maria Zofia Hiszpańska-Neumann zmarła nagle 12 stycznia 1980 roku.
Na wystawie prezentujemy najnowsze nabytki Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” wzbogacające kolekcję poświęconą więźniarkom KL Ravensbrück – dokumenty Marii Zofii Hiszpańskiej-Neumann z czasu pobytu w obozie. Muzealia zostały przekazane w darze przez syna artystki Michała Neumanna.
Wystawę zorganizowano w kwietniu, miesiącu pamięci o ofiarach niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück.
Sztuka obozowa
Jednym ze sposobów na przetrwanie, ale także formą oporu i walki z okrutną rzeczywistością była w niemieckich obozach koncentracyjnych działalność artystyczna i kulturalna. W KL Ravensbrück tworzyły zarówno znane artystki przedwojenne – Maja Berezowska i Maria Hiszpańska-Neumann, jak i te, które zaczynały swoje życie artystyczne – Zofia Pociłowska czy Joanna Szydłowska.
W KL Ravensbrück więźniarki, pracując w warsztatach znajdujących się na terenie obozu, miały ułatwiony dostęp do przeróżnych materiałów, jak: strzępki płótna, skrawki skóry, słoma, które później wykorzystywały w swoich pracach. W obozie powstawały teczki ze słomy i tektury, laleczki według wzoru Stefanii Siekluckiej, zabawki drewniane według projektów Mai Berezowskiej oraz niezliczona ilość rysunków i rzeźb z trzonków szczoteczek do zębów. Precyzyjnie wykonane portrety i figurki ludzi, zwierząt i ptaków, a także sceny o tematyce religijnej i patriotycznej to bardzo częste motywy wykorzystywane przez więźniarki artystki. Wśród nich warto wspomnieć o: Joannie Szydłowskiej, Zofii Pociłowskiej-Kann, Stanisławie Stelmaszewskiej-Panasowej, Helenie Perzyńskiej, Zofii Wacławik, Janinie Marciniewskiej czy Irenie Beni-Chełchowskiej i Annie Sienkiewicz-Zieleńcowej. Stefania Sieklucka haftowała serwety, Stefania Hulewicz robiła wycinanki. W konspiracji powstało także wiele realistycznych i bardzo wstrząsających rysunków będących zapiskami życia obozowego w Ravensbrück. Autorkami tych prac były między innymi Maria Hiszpańska-Neumann i Jadwiga Simon-Pietkiewiczowa.
Zespół Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”