„Zostały mi słowa miłości”. Maria Hiszpańska-Neumann: życie i twórczość
Autorki: Maria Czarnecka, Ewa Kiedio
Wydawca: Biblioteka „Więzi”, Warszawa, 2019
Książka o niezwykłej artystce, byłej więźniarce niemieckiego obozu koncentracyjnego dla kobiet w Ravensbrück składa się z dwóch części napisanych przez dwie autorki. Maria Czarnecka przedstawia biografię Marii Hiszpańskiej, odtwarzając historię Jej przodków, tragiczne losy wojenne i pobyt w KL Ravensbrück, nakreśla okres powojenny w siermiężnej Polsce okresu PRL-u.
Ewa Kiedio prezentuje bogatą twórczość artystki – grafikę warsztatową, ilustrację książkową, sztukę sakralną. Publikacja zawiera ponad 200 zdjęć i reprodukcji, w tym listów pisanych z KL Ravensbrück, rysunków ołówkiem i tuszem dokumentujących życie obozowe. Bezcenna dokumentacja.
Z ogromnym skupieniem czytałam losy Marii Hiszpańskiej-Neumann, ze wzruszeniem oglądałam reprodukcje fotografii rodzinnych, rysunków ołówkiem i tuszem, grafik, mozaik, drzeworytów, ilustracji książkowych, okładek książek. Do niektórych wracam któryś już raz. Z zachwytem patrzę na św. Franciszka przedstawianego w różnej formie, to mój ulubiony święty, na cykl drzeworytów „Miasta”, a wśród nich Warszawa, Zamość, Sandomierz, prowincja i wspaniały drzeworyt sklep (nr 71), a z pierwszej części piękny drzeworyt „Wieś i pola” (nr 22).
Wzruszenie budzą reprodukcje dzieł o tematyce: macierzyństwo (Macierzyństwo, nr 44, 48, Karmiąca nr 82), dzieci (Dzieci i miasto nr 29, Wygasły piec nr 37, Dziwne światło nr 38, Dzieci i gwiazdy nr 39, Pogrzeb gawrona nr 40).
W krąg biblii wprowadzają „Ostatnia Wieczerza” (nr 88), „Św. Józef z Jezusem” (nr 90), „Pieta” (nr 94, 95).
Rysunki i grafiki obozowe są tak realistyczne, ze pozwalają mi odtworzyć warunki życia i dramaty więźniarek KL Ravensbrück, wśród których była moja Mama Jadwiga.
Elżbieta Kuta